سیاره شناسی
اگر در گذشته با چشم یا از درون تلسکوپ اطلاعات کلی درمورد سیارات به دست می‌آوردند، لیکن امروزه با سفر سفینه‌ها به نزدیکی سیارات و بررسی همه جانبه آنان امکان مقایسه سیارات از نظر شکل ظاهری، چگونگی ساختمان داخلی جو، جاذبه و … فراهم شده است.
مثلاً سیارات به دو گروه خاکی و گازی تقسیم می‌شوند و یا از نظر اندازه به دو دسته سیارات کوچک و سیارات بزرگ تقسیم می‌گردند. برخی از سیارات از قمرهای بسیار بزرگی برخوردار هستند و برخی دیگر دارای جو هستند.
سیاره‌شناسی مقایسه سعی دارد، ارتباطی بین فواصل سیارات از خورشید بدست آورد. شناخت سیارات از نظر مشابهت‌ها و تفاوتهای آنها ما را کمک می‌کند تا دنیاهای گوناگونی را بشناسیم و ارتباط آنها را با یکدیگر دریابیم.
روش دیگر شناخت تک‌تک اجزاء در یک سیستم و مجموعه است، در این نگاه به هر یک از سیارات و دیگر اجزاء منظومه شمسی توجه می‌کنیم.
مثلاً سیارات به دو گروه خاکی و گازی تقسیم می‌شوند و یا از نظر اندازه به دو دسته سیارات کوچک و سیارات بزرگ تقسیم می‌گردند. برخی از سیارات از قمرهای بسیار بزرگی برخوردار هستند و برخی دیگر دارای جو هستند.
سیاره‌شناسی مقایسه سعی دارد، ارتباطی بین فواصل سیارات از خورشید بدست آورد. شناخت سیارات از نظر مشابهت‌ها و تفاوتهای آنها ما را کمک می‌کند تا دنیاهای گوناگونی را بشناسیم و ارتباط آنها را با یکدیگر دریابیم.
روش دیگر شناخت تک‌تک اجزاء در یک سیستم و مجموعه است، در این نگاه به هر یک از سیارات و دیگر اجزاء منظومه شمسی توجه می‌کنیم.
سیاره زهره
زهره از درخشان‌ترین جرم آسمانی است که الهه زیبایی یا «ونوس» نام گرفته است، دومین سیاره نزدیک به خورشید است، از نظر اندازه خیلی به زمین شباهت دارد و به خواهر زمین معروف است.
این سیاره به خورشید نزدیک بوده و در حول و حوش خورشید قبل و بعد از طلوع و غروب آفتاب مشاهده می‌شود. فاصله این سیاره بطور متوسط ۵/۱۰ میلیون کیلومتر از خورشید است.
به علت نزدیکی این سیاره به خورشید روزها درجه حرارت به شدت بالا می‌رود ولی در شب هنگام از حرارت آن چندان کاسته نمی‌شود.
این سیاره در حالیکه هر ۲۲۵ روز یک بار به گرد خورشید می‌چرخد، هر ۲۴۳ روز یک مرتبه به دور خورشید چرخش دارد و از این رو در میان سیارات حالت استثنایی دارد.
از درون تلسکوپ‌های قوی و یا بررسی تصاویر فضایی از سیاره ناهید، جو غلیظی را در اطراف آن مشاهده می‌کنیم یعنی برخلاف سیاره عطارد، این کره را گازهای غلیظ گازکربنیک، ازت و گاز اسیدسولفوریک احاطه کرده است. به همین علت نمی‌توان چهره واقعی این سیاره را مشاهده نمود و ارتفاعات وناهمواریهای آن را دریافت.
هرچه از بالای جو سیاره به اعماق آن و به سطح سیاره نزدیک شویم به درجه حرارت و فشار افزوده می‌شود.
صبح هنگام در زمانی که این سیاره در بالادست خورشید قرار داشته باشد بسیار به ما نزدیک بوده و هلالی شکل است و در زمانی که بعد از غروب آفتاب در آسمان ظاهر شود از ما دورتر بوده، بخش وسیعی از قرص سیاره مشخص است چون کم‌کم به پشت خورشید رفته و از ما فاصله می‌گیرد.
این سیاره نخستین بار به وسیله گالیله رصد شده و او هلالهای گوناگون این سیاره را مشاهده نموده است.
امروزه با دوربین‌های قوی و هلال سیاره زهره و قوس باریک نسبتاً روشنی که محیط این سیاره را منور و مشخص می‌کند قابل رؤیت است.
دورصدهای متوالی چرخش ابرهای اطراف سیاره که به سرعت در حال گردش هستند قابل درک است، مدت زمان چرخش ابرها حول سیاره حدود ۴ روز محاسبه شده است.
این سیاره به خورشید نزدیک بوده و در حول و حوش خورشید قبل و بعد از طلوع و غروب آفتاب مشاهده می‌شود. فاصله این سیاره بطور متوسط ۵/۱۰ میلیون کیلومتر از خورشید است.
به علت نزدیکی این سیاره به خورشید روزها درجه حرارت به شدت بالا می‌رود ولی در شب هنگام از حرارت آن چندان کاسته نمی‌شود.
این سیاره در حالیکه هر ۲۲۵ روز یک بار به گرد خورشید می‌چرخد، هر ۲۴۳ روز یک مرتبه به دور خورشید چرخش دارد و از این رو در میان سیارات حالت استثنایی دارد.
از درون تلسکوپ‌های قوی و یا بررسی تصاویر فضایی از سیاره ناهید، جو غلیظی را در اطراف آن مشاهده می‌کنیم یعنی برخلاف سیاره عطارد، این کره را گازهای غلیظ گازکربنیک، ازت و گاز اسیدسولفوریک احاطه کرده است. به همین علت نمی‌توان چهره واقعی این سیاره را مشاهده نمود و ارتفاعات وناهمواریهای آن را دریافت.
هرچه از بالای جو سیاره به اعماق آن و به سطح سیاره نزدیک شویم به درجه حرارت و فشار افزوده می‌شود.
صبح هنگام در زمانی که این سیاره در بالادست خورشید قرار داشته باشد بسیار به ما نزدیک بوده و هلالی شکل است و در زمانی که بعد از غروب آفتاب در آسمان ظاهر شود از ما دورتر بوده، بخش وسیعی از قرص سیاره مشخص است چون کم‌کم به پشت خورشید رفته و از ما فاصله می‌گیرد.
این سیاره نخستین بار به وسیله گالیله رصد شده و او هلالهای گوناگون این سیاره را مشاهده نموده است.
امروزه با دوربین‌های قوی و هلال سیاره زهره و قوس باریک نسبتاً روشنی که محیط این سیاره را منور و مشخص می‌کند قابل رؤیت است.
دورصدهای متوالی چرخش ابرهای اطراف سیاره که به سرعت در حال گردش هستند قابل درک است، مدت زمان چرخش ابرها حول سیاره حدود ۴ روز محاسبه شده است.
ویژگی های زهره
زهره بجز خورشید وماه و برخی دنباله‌دارها پرنورترین جرم آسمانی است. زمانی، این سیاره قبل از طلوع آفتاب پیداست و چند ماهی نیز در سمت دیگر خورشید بعد از غروب در آسمان ظاهر می‌شود.
این سیاره از نظر زاویه‌ای حداکثر ۴۶ درجه از خورشید فاصله می‌گیرد و به این ترتیب در این زمان تا ۳ ساعت قبل از طلوع و یا بعد از غروب آفتاب در آسمان شرقی یا غربی قابل رؤیت است.
در برخی موارد تا مدتی پس از طلوع آفتاب نیز در آسمان ظاهر می‌ماند. مدار این سیاره به دور خورشید بیضی شکل بوده و حداقل فاصله‌اش از خورشید ۵/۱۰۶ میلیون کیلومتر و حداکثر دوری آن از خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر است. این سیاره هر چندین سال یک بار از مقابل خورشید به شکل قرص سیاره رنگی عبور می‌کند.
زهره در هر ۲۴۳ روز بک بار بر گرد خود ولی برعکس حرکت مستقیم سیارات می‌چرخد به طوری که طلوع خورشید از مغرب سیاره صورت گرفته و در مشرق نیز غروب می‌کند. درجه حرارت روزها به شدت بالا می‌رود و به حدود ۴۷۵ درجه می‌رسد به طوری که از دمای سیاره عطارد نیز بیشتر می‌شود. علت این مسئله را می‌توان در پوشش غلیظ جوی و ایجاد اثر گلخانه‌ای در سطح این سیاره جستجو نمود. لیکن در سمت شب و تاریک آن دما همچون عطارد به شدت کاهش نمی‌یابد بلکه با توجه به طوفانهای جوی و جابجا شدن حرارت از ۲ بخش شب و روز دما در شب به شدت کاهش پیدا نمی‌کند.
از درون تلسکوپ این سیاره به صورت یک قرص درخشان مشاهده می‌شود در مشاهدات نزدیکتر به کمک سفینه‌های «مارینرم۱۰» و «ونرا» جو آن بسیار متحرک وطوفانی گزارش شده است که محاسبه حرکت دورانی سیاره را مشکل می‌سازد، البته به کمک ارسال امواج رادیویی به لبه‌های این سیاره و با استفاده از قانون فیزیکی دوپلر دانشمندان متوجه چرخش وارونه این سیاره گشته‌اند. جو این سیاره عمدتاً از گاز دی اکسید کربن تشکیل شده و گاز ازت و اسیدسولفوریک نیز است باعث فشاری حدود ۱۰۰ برابر فشار جو بر زمین شده است. سطح این سیاره از ورای ابرها غیر قابل دیدن است و نقشه‌برداری‌هایی که به کمک پوشش راداری از سطح این سیاره شده، نواحی پست و مرتفع این سیاره را نشان داده است. برخی از ارتفاعات به شکل مخروط‌های آتشفشانی نیز در این نقشه‌برداری‌های راداری ظاهر شده است.
سفینه روسی ونرای ۹ و ونرای ۱۰ که در اکتبر ۱۹۷۵ بر سطح این سیاره نشستند در مدت کوتاهی تصاویری از سطح سنگلاخی سیاره مخابره نموده قطعه سنگهای پراکنده در ابعاد ۳۰ـ۴۰ سانتیمتری با سایه‌های متمایز و بعضاً سنگهای سطحی در همه جا پخش شده بودند.
این سیاره با دارا بودن حرارت سطحی بسیار بالا، فشار جوی شدید نبود آب و اکسیژن لازم محل مناسب و قابل توجهی برای هیچ موجود زنده‌ای نیست.
این سیاره از نظر زاویه‌ای حداکثر ۴۶ درجه از خورشید فاصله می‌گیرد و به این ترتیب در این زمان تا ۳ ساعت قبل از طلوع و یا بعد از غروب آفتاب در آسمان شرقی یا غربی قابل رؤیت است.
در برخی موارد تا مدتی پس از طلوع آفتاب نیز در آسمان ظاهر می‌ماند. مدار این سیاره به دور خورشید بیضی شکل بوده و حداقل فاصله‌اش از خورشید ۵/۱۰۶ میلیون کیلومتر و حداکثر دوری آن از خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر است. این سیاره هر چندین سال یک بار از مقابل خورشید به شکل قرص سیاره رنگی عبور می‌کند.
زهره در هر ۲۴۳ روز بک بار بر گرد خود ولی برعکس حرکت مستقیم سیارات می‌چرخد به طوری که طلوع خورشید از مغرب سیاره صورت گرفته و در مشرق نیز غروب می‌کند. درجه حرارت روزها به شدت بالا می‌رود و به حدود ۴۷۵ درجه می‌رسد به طوری که از دمای سیاره عطارد نیز بیشتر می‌شود. علت این مسئله را می‌توان در پوشش غلیظ جوی و ایجاد اثر گلخانه‌ای در سطح این سیاره جستجو نمود. لیکن در سمت شب و تاریک آن دما همچون عطارد به شدت کاهش نمی‌یابد بلکه با توجه به طوفانهای جوی و جابجا شدن حرارت از ۲ بخش شب و روز دما در شب به شدت کاهش پیدا نمی‌کند.
از درون تلسکوپ این سیاره به صورت یک قرص درخشان مشاهده می‌شود در مشاهدات نزدیکتر به کمک سفینه‌های «مارینرم۱۰» و «ونرا» جو آن بسیار متحرک وطوفانی گزارش شده است که محاسبه حرکت دورانی سیاره را مشکل می‌سازد، البته به کمک ارسال امواج رادیویی به لبه‌های این سیاره و با استفاده از قانون فیزیکی دوپلر دانشمندان متوجه چرخش وارونه این سیاره گشته‌اند. جو این سیاره عمدتاً از گاز دی اکسید کربن تشکیل شده و گاز ازت و اسیدسولفوریک نیز است باعث فشاری حدود ۱۰۰ برابر فشار جو بر زمین شده است. سطح این سیاره از ورای ابرها غیر قابل دیدن است و نقشه‌برداری‌هایی که به کمک پوشش راداری از سطح این سیاره شده، نواحی پست و مرتفع این سیاره را نشان داده است. برخی از ارتفاعات به شکل مخروط‌های آتشفشانی نیز در این نقشه‌برداری‌های راداری ظاهر شده است.
سفینه روسی ونرای ۹ و ونرای ۱۰ که در اکتبر ۱۹۷۵ بر سطح این سیاره نشستند در مدت کوتاهی تصاویری از سطح سنگلاخی سیاره مخابره نموده قطعه سنگهای پراکنده در ابعاد ۳۰ـ۴۰ سانتیمتری با سایه‌های متمایز و بعضاً سنگهای سطحی در همه جا پخش شده بودند.
این سیاره با دارا بودن حرارت سطحی بسیار بالا، فشار جوی شدید نبود آب و اکسیژن لازم محل مناسب و قابل توجهی برای هیچ موجود زنده‌ای نیست.
