ماهیت و فلسفه تکنولوژی آموزشی

فلسفه شکل گیری تکنولوژی آموزشی

چند دهه ای بیش نیست که اصطلاح “ تکنولوژی آموزشی ” جائی برای خود در فرهنگ تعلیم و تربیت جهان اختصاص داده است . قبل از آنکه کاربرد تکنولوژی آموزشی با مفهوم جدید و مترقی آن مطرح شود ، برنامه ریزان و معلمان در راه بهبود امر تدریس و حصول نتایج بهتر آموزش از مواد و وسایل آموزشی با مفهوم “ سمعی و بصری ” آن کمک می گرفتند

امروزه اصطلاح “ تکنولوژی آموزشی ” مفهومی مترقی و تکامل یافته را به همراه دارد و زمینه بهره گیری از آن صرفاً به کاربرد مواد و وسایل آموزشی خلاصه نمی شود و مفهومی جدیدتر و وسیع تر ی به همراه دارد و می توان آن را به مهندسی آموزش تشبیه نمود

از نظر لغوی (( تکنولوژی ، واژه مرکبی است که از دو واژه مستقل تکنیک Technique   ( به معنی راهکار ، روش اجرای کار ) و لوژی Logy ( به معنی ساخت ) درست شده است . پس : تکنولوژی یعنی شناخت راهها و روشهای کار و عمل ))

و براین اساس می توان نتیجه گرفت که تکنولوژی آموزشی عبارت است از شناخت راهکارهای آموزشی و روش اجرای کارهای آموزشی همانطور که در بالا اشاره شد با اینکه زمان زیادی از شکل گیری این علم نگذشته تغییر و تحولهای زیادی در آن به وجود آمده، این تغییر و تحولها را در ( ۵ ) مرحله بررسی می کنیم که آغاز آن از  حدود سال ۱۹۰۰ میلادی است و بتدیج گسترش یافته و ماهیت آن تغییر محسوسی داشته است .

الف – مفهوم تکنولوژی آموزشی:

تکنولوژی آموزشی ترکیبی از دو کلمهEducational  ( آموزشی ) و Technology       ( شناخت راه ها و روش های کار و عمل ) می باشد. کلمه Technology شامل دوبخشTechnique  به معنای ( راهکار، روش اجرای کار ) و Logy به معنای ( شناخت ) می باشد.در نتیجه Educational Technology عبارت است از شناخت راهکارهای آموزشی و روش اجرای کارهای آموزشی.

ب – تاریخچه شکل گیری و توسعه:

۱ – مرحله اول ( ابزار و وسایل )

این مرحله مصادف بود با اختراع دستگاه‌های مختلف، مانند دوربین عکاسی ، پرژکتور ، گرامافون که همگی آنها در ابتدا جنبه تفریحی داشته ولی کم کم توسط معلمین در کلاس درس مورد استفاده قرار گرفته اند .

۲ – مرحله دوم ( مواد آموزشی )

در این مرحله تحقیقاتی توسط معلمین برای بررسی فواید استفاده از وسایل فوق در امر آموزش صورت گرفته و همچنین صاحبان صنایع نیز اختصاصاً وسایلی را جهت کاربرد در آموزش ساخته‌اند .

۳ – مرحله سوم ( نظام های درسی )

در این مرحله مشخص شد صرفاً آوردن دستگاه در موارد مربوطه کافی نیست و نیاز به ایجاد تغییر و تحولهای همه جانبه در امر آموزش احساس شد و مشخص شد که آموزش به عنوان یک سیستم است و تغییر و تحولها باید همه بخشهای این سیستم را شامل شود . و باید با یک دید سیستمی به آنها نگریست . باید مدارس تجهیز شوند ، معلمان بازآموزی شوند ، کتابها تطبیق شوند و … در واقع می‌توان گفت مطابق شدن کلی اجزای تشکیل دهنده این سیستم با هم .

۴ – مرحله چهارم ( نظام های آموزشی )

در این مرحله مشخص شد که تنها نظام مدرسه مطرح نمی‌باشد بلکه مدرسه خود جزئی از یک نظام بزرگتر است یا به عبارتی دیگر جزئی از یک سیستم بزرگتر که عوامل مؤثر دیگری در آن دخیل هستند منجمله پدر و مادر فراگیران ، فراگیران ، نیازهای جامعه علاوه بر نیازهای خاص فراگیران و غیره که باید مورد توجه واقع شوند و در این مرحله متخصصان ، طراحان سیستم‌های آموزشی ، برنامه ریزان اقتصادی ، جامعه شناسان و غیره درگیر شکل دادن نظام‌های آموزشی هستند .

۵ – مرحله پنجم ( نظام های اجتماعی )

در این مرحله تکنولوژی آموزشی بیشتر به عنوان یک فلسفه حاکم بر جامعه مطرح می شود ، دید و نگرش فلسفه در عام و کل کشور ، هدف تکنولوژی در این مرحله عبارت است از توسعه اجتماعی ، رشد و توسعه کشور ، سازمانها و نهادهای مرتبط با آموزش و در نهایت کمک به پیشرفت جامعه .

تنظیم: سید امین موافقی ( کارشناس تکنولوژی آموزشی )