جدول طراحی آموزشی
مراحل طراحی آموزشی
|
شرح مختصر مراحل طراحی آموزشی |
|
ردیف | عنوان مرحله | |
۱ | تعیین هدف کلی تدریس |
هدف نهایی آموزش که برای رسیدن به آن باید از طریق تحلیل آموزشی هدفهای کلی را به هدفهای جزئی مرحله ایی و سپس آنها را به هدفهای رفتاری اجرایی تبدیل نمود و به وسیله آنها رفتار ورودی و نقطه آغاز تدریس را مشخص نمود . که برای این کار یعنی مشخص کردن نقطه آغاز تدریس ابتدا رفتارهای ورودی را و سپس اولین گام آموزشی را مشخص می نماییم ( به کمک ارزشیابی تشخیصی ) |
۲ | تعیین هدفهای جزئی ( مرحله ایی ) | |
۳ | تعیین هدفهای رفتاری ( اجرایی ) | |
۴ | تعیین رفتار ورودی اولین گام آموزش | |
۵ | تعیین محتوای آموزشی |
اصول و مفاهیمی که به دانشجویان ارائه می شود و این محتوا باید بر اساس هدفهای آموزشی تهیه گردد ( هدفهای رفتاری ) |
الف ـ شیوه های تجزیه و تحلیل محتوای آموزشی |
۱ ـ عینی بودن ( قابلیت بازبینی و بازسازی )۲ ـ منظم بودن ( بر اساس تحلیل آموزشی )۳ ـ آشکار بودن۴ ـ مقداری بودن |
|
ب ـ مراحل تجزیه و تحلیل محتوا |
۱ ـ مشخص ساختن هدفهای تحلیل ( جلو گیری از اتلاف وقت و استنباط غلط )۲ ـ جمع آوری نمونه های مورد تحلیل ( گزینش محتوا )۳ ـ تقسم مجموعه مورد بررسی به واحدهای مختلف . کلمه ها ، نمادها ، مضمونها ، شخصیتهای مطرح شده در متن۴ – طبقه بندی واحدها |
|
ج ـ تهیه و تنظیم محتوای آموزشی | اصول مورد نظر در تعیین و تهیه محتوای آموزشی :
۱ ـ میزان علاقه و رقبت دانش آموزان ۲ ـ مفاهیم ، اصول و قوانین هر علم ۳ ـ پروراندن مفاهیم اساسی و روشها ۴ ـ ارتباط با مسائل روز ۵ ـ انطباق با زمان آموزش ۶ ـ پایه ایی برای آموزشهای مداوم ( بعدی ) ۷ ـ فرصت مناسب برای فعالیتهای یادگیری چندگانه . ۸ ـ شناخت علوم مختلف ۹ ـ توالی مطالب ۱۰ ـ تازگی موضوع ۱۱ ـ میراث فرهنگی |
|
۶ | روش و وسیله آموزشی |
معلم و استاد برای آموزش مطالب نیازمند استفاده از روشها و وسایل آموزشی می باشد . |
الف ـ انواع وسایل آموزشی | ۱ ـ وسایل آموزشی معیاری
۲ ـ وسایل آموزشی تسهیل کننده |
|
ب ـ نقش و تأثیر وسایل در آموزش |
۱ ـ ایجاد اساس قابل لمس و تفکر۲ ـ ایجاد علاقه و توجه در یادگیری۳ ـ ایجاد پایه های لازم در یادگیری های تدریجی ، تکمیلی و دائمی شدن یادگرفته ها۴ ـ ایجاد تجارب واقعی یادگیری و فعالیت بیشتر۵ ـ پیوستگی افکار در فرایند یادگیری۶ ـ توسعه و رشد ذهنی۷ ـ انتقال سریعتر و صریحتر معانی و مفاهیم آموزشی۸ ـ کسب تجاربی که از طریق دیگر حاصل نشده و نمی شود . |
|
ج ـ تقسیم بندی وسایل آموزشی |
وسایل آموزشی انواع و اقسام مختلفی دارند ، برای انتخاب آنها باید مواردی را در نظر گرفت ( معیارهای گزینش ) بهترین معیار گزینش همان هدفهای رفتاری می باشند . البته علاوه بر آنها معیارهای دیگری نیز وجود دارند که باید مد نظر قرار گیرند . |
|
د ـ ویژگیهای وسایل آموزشی |
الف ـ ویژگیهای آموزشی وسیله :۱ ـ ارائه و انتقال مطالب و مفاهیم جدید .۲ ـ تکرار آموخته های گذشته۳ ـ جلب توجه فراگیران و حفظ آن تا پایان آموزشب ـ ویژگیهای فنی وسیله :۱ ـ توانایی انتقال پیام مورد نظر۲ ـ قابلیت حمل و نقل۳ ـ سهولت کاربرد۴ ـ سهولت دستکاری و تعمیر۵ ـ قابلیت رجوع پذیریج ـ امکانات اجرایی کاربرد وسیله :۱ ـ تعداد فراگیران۲ ـ وضعیت و اندازه کلاس۳ ـ زمان لازم۴ ـ در دسترس بودن۵ ـ اقتصادی بودن |
|
۷ | الگوها و شیوه های تدریس | |
الف ـ الگوی تدریس | ||
۱ ـ مفهوم الگو : |
نمونه کوچکی از شئی بزرگ و مجموعه ای محدود از اشیاء بیشمار که ویژگیهای مهم و اصلی آن شئی بزرگ یا اشیاء را داشته باشد . |
|
۲ ـ الگوی تدریس | چهارچوب ویژه ایی که عناصر مهم تدریس ، درون آن قابل مطالعه بوده و شناخت و آگاهی از عناصر و عوامل مذکور می تواند معلم و استاد را در انتخاب روشهای مناسب تدریس کمک کند .
الف ـ ویژگیهای الگوی تدریس : ۱ ـ مشخص بودن مراحل تدریس ۲ ـ مشخص بودن کنش و واکنش معلم ۳ ـ مشخص بودن روابط میان گروهی ۴ ـ مشخص بودن شرایط و منابع ب ـ انواع الگوهای تدریس : ۱ ـ پیش سازمان دهنده ۲ ـ حل مسأله ۳ ـ پرسش و پاسخ ۴ ـ الگوهای ترکیبی * الگو باید متناسب با محتوا و هدفهای آموزشی باشد . |
|
ب ـ شیوه ها و روشهای تدریس | ||
۱ ـ مفهوم شیوه |
شیوه به معنای راه و روش است و شیوه تدریس عبارت است از راه و روش ارائه محتوای آموزشی جهت فراگیری محصلین . |
|
۲ ـ انواع شیوه های تدریس | الف ـ شیوه های سنتی تدریس
۱ ـ روش حفظ و تکرار ۲ ـ روش سخنرانی ۳ ـ روش پرسش و پاسخ ب ـ شیوه های سنتی جدید ۱ ـ روش نمایشی ( نمایش عملی ) ۲ ـ روش ایفای نقش ( نمایشنامه ) ۳ ـ روش گردش علمی ۴ ـ روش بحث گروهی ۸ ـ روش آزمایشی ( آزمایشگاهی ) ج ـ شیوه های جدید آموزشی ۱ ـ آموزش انفرادی ۲ ـ آموزش برنامه ایی ( PI ) ۳ ـ آموزش به وسیله کامپیوتر ( AI ) ۴ ـ آموزش انفرادی تجویز شده ( IPI ) ۵ ـ آموزش انفرادی هدایت شده ( IGE ) ۶ ـ آموزش تا حد تسلط ۷ ـ تدریس خصوصی ۸ ـ روش مسأله ایی ۹ ـ روش واحدها ۱۰ ـ روش واحد موضوع ۱۱ ـ روش واحد تجربی ۱۲ ـ روش واحد پروژه * در آموزش می توان از شیوه های ترکیبی نیز بهره برد
|
|
۸ | تجارب یادگیری |
عملی است که فراگیران از طریق آن مطالب ارائه شده به وسیله شیوه های تدریس را فرا می گیرند . بین تجربه یادگیری و شیوه های تدریس هماهنگی وجود دارد . بطور مثال اگر برای تدریس از شیوه سخنرانی استفاده شود تجربه یادگیری آن گوش دادن است . |
انواع تجارب یادگیری |
۱ ـ حفظ و تکرار ( خواندن )۲ ـ گوش دادن۳ ـ پاسخ دادن۴ ـ دیدن۵ ـ نقش بازی کردن۶ ـ بازدید و گردش علمی۷ ـ تحقیق و پژوهش علمی۸ ـ مطالعه۹ ـ ساختن۱۰ ـ فعالیتهای عملی۱۱ ـ روشهای تلفیقی و ترکیبی |
|
۹ | مرحله آغاز آموزش |
در این مرحله با توجه به برنامه تعیین شده و با در نظر گرفتن سایر پارامترهای تعیین شده تدریس موضوع مورد نظر آغاز می شود . |
۱۰ | انجام ارزشیابی |
ارزشیابی به معنای آزمودن است . در طراحی آموزشی ارزشیابی دارای سه مرحله است . |
مراحل سه گانه ارزشیابی |
الف ـ ارزشیابی تشخیصی :جهت تعیین سطح دانش و معلومات فراگیران قبل از شروع آموزش برای مشخص کردن گام ورودی و نقطه آغاز تدریسب ـ ارزشیابی مرحله ایی :بعد از آغاز تدریس ، مرحله به مرحله فعالیتهای تدریس ـ یادگیری مورد ارزشیابی قرار می گیرد تا در صورت لزوم نسبت به اصلاح و بهبود آنها اقدامات لازم صورت گیرد .ج ـ ارزشیابی نهایی :بعد از اتمام کل فرایند تدریس ـ یادگیری ، ارزشیابی کلی دیگر به عمل می آید . امتحان پایان سال و یا پایان ترم |
|
۱۱ | بازنگری و اصلاح برنامه |
با بررسی نتایج حاصله از ارزشیابی می توان در صورت وجود نقص و کاستی در روند تدریس ـ یادگیری ، برای مراحل بعدی به بازنگری و اصلاح طرح آموزشی پرداخت |