شرح مختصر مراحل طراحی آموزشی

هدف نهایی آموزش که برای رسیدن به آن باید از طریق تحلیل آموزشی هدفهای کلی را به هدفهای جزئی مرحله ایی و سپس آنها را به هدفهای رفتاری اجرایی تبدیل نمود و به وسیله آنها رفتار ورودی و نقطه آغاز تدریس را مشخص نمود . که برای این کار یعنی مشخص کردن نقطه آغاز تدریس ابتدا رفتارهای ورودی را و سپس اولین گام آموزشی را مشخص می نماییم ( به کمک ارزشیابی تشخیصی )

اصول و مفاهیمی که به دانشجویان ارائه می شود و این محتوا باید بر اساس هدفهای آموزشی تهیه گردد ( هدفهای رفتاری )

۱ ـ عینی بودن ( قابلیت بازبینی و بازسازی )

۲ ـ منظم بودن ( بر اساس تحلیل آموزشی )

۳ ـ آشکار بودن

۴ ـ مقداری بودن

۱ ـ مشخص ساختن هدفهای تحلیل ( جلو گیری از اتلاف وقت و استنباط غلط )

۲ ـ جمع آوری نمونه های مورد تحلیل ( گزینش محتوا )

۳ ـ تقسم مجموعه مورد بررسی به واحدهای مختلف . کلمه ها ، نمادها ، مضمونها ، شخصیتهای مطرح شده در متن

۴ – طبقه بندی واحدها

۱ ـ میزان علاقه و رقبت دانش آموزان

۲ ـ مفاهیم ، اصول و قوانین هر علم

۳ ـ‌ پروراندن مفاهیم اساسی و روشها

۴ ـ ارتباط با مسائل روز

۵ ـ انطباق با زمان آموزش

۶ ـ پایه ایی برای آموزشهای مداوم ( بعدی )

۷ ـ فرصت مناسب برای فعالیتهای یادگیری چندگانه .

۸ ـ شناخت علوم مختلف

۹ ـ توالی مطالب

۱۰ ـ تازگی موضوع

۱۱ ـ میراث فرهنگی

معلم و استاد برای آموزش مطالب نیازمند استفاده از روشها و وسایل آموزشی می باشد .

۲ ـ وسایل آموزشی تسهیل کننده

۱ ـ ایجاد اساس قابل لمس و تفکر

۲ ـ ایجاد علاقه و توجه در یادگیری

۳ ـ ایجاد پایه های لازم در یادگیری های تدریجی ، تکمیلی و دائمی شدن یادگرفته ها

۴ ـ ایجاد تجارب واقعی یادگیری و فعالیت بیشتر

۵ ـ پیوستگی افکار در فرایند یادگیری

۶ ـ توسعه و رشد ذهنی

۷ ـ انتقال سریعتر و صریحتر معانی و مفاهیم آموزشی

۸ ـ کسب تجاربی که از طریق دیگر حاصل نشده و نمی شود .

وسایل آموزشی انواع و اقسام مختلفی دارند ، برای انتخاب آنها باید مواردی را در نظر گرفت

( معیارهای گزینش ) بهترین معیار گزینش همان هدفهای رفتاری می باشند . البته علاوه بر آنها معیارهای دیگری نیز وجود دارند که باید مد نظر قرار گیرند .

الف ـ ویژگیهای آموزشی وسیله :

۱ ـ ارائه و انتقال مطالب و مفاهیم جدید .

۲ ـ تکرار آموخته های گذشته

۳ ـ جلب توجه فراگیران و حفظ آن تا پایان آموزش

ب ـ ویژگیهای فنی وسیله :

۱ ـ توانایی انتقال پیام مورد نظر

۲ ـ قابلیت حمل و نقل

۳ ـ سهولت کاربرد

۴ ـ سهولت دستکاری و تعمیر

۵ ـ قابلیت رجوع پذیری

ج ـ امکانات اجرایی کاربرد وسیله :

۱ ـ تعداد فراگیران

۲ ـ وضعیت و اندازه کلاس

۳ ـ زمان لازم

۴ ـ در دسترس بودن

۵ ـ اقتصادی بودن

نمونه کوچکی از شئی بزرگ و مجموعه ای محدود از اشیاء بیشمار که ویژگیهای مهم و اصلی آن شئی بزرگ یا اشیاء را داشته باشد .

الف ـ ویژگیهای الگوی تدریس :

۱ ـ مشخص بودن مراحل تدریس

۲ ـ مشخص بودن کنش و واکنش معلم

۳ ـ مشخص بودن روابط میان گروهی

۴ ـ مشخص بودن شرایط و منابع

ب ـ انواع الگوهای تدریس :

۱ ـ پیش سازمان دهنده

۲ ـ حل مسأله

۳ ـ پرسش و پاسخ

۴ ـ الگوهای ترکیبی

* الگو باید متناسب با محتوا و هدفهای آموزشی باشد .

شیوه به معنای راه و روش است و شیوه تدریس عبارت است از راه و روش ارائه محتوای آموزشی جهت فراگیری محصلین .

۱ ـ روش حفظ و تکرار

۲ ـ روش سخنرانی

۳ ـ روش پرسش و پاسخ

ب ـ شیوه های سنتی جدید

۱ ـ روش نمایشی ( نمایش عملی )

۲ ـ روش ایفای نقش ( نمایشنامه )

۳ ـ روش گردش علمی

۴ ـ روش بحث گروهی

۸ ـ روش آزمایشی ( آزمایشگاهی )

ج ـ شیوه های جدید آموزشی

۱ ـ آموزش انفرادی

۲ ـ آموزش برنامه ایی ( PI )

۳ ـ آموزش به وسیله کامپیوتر ( AI )

۴ ـ آموزش انفرادی تجویز شده ( IPI )

۵ ـ آموزش انفرادی هدایت شده ( IGE )

۶ ـ آموزش تا حد تسلط

۷ ـ تدریس خصوصی

۸ ـ روش مسأله ایی

۹ ـ روش واحدها

۱۰ ـ روش واحد موضوع

۱۱ ـ روش واحد تجربی

۱۲ ـ روش واحد پروژه

* در آموزش می توان از شیوه های ترکیبی نیز بهره برد

عملی است که فراگیران از طریق آن مطالب ارائه شده به وسیله شیوه های تدریس را فرا می گیرند . بین تجربه یادگیری و شیوه های تدریس هماهنگی وجود دارد . بطور مثال اگر برای تدریس از شیوه سخنرانی استفاده شود تجربه یادگیری آن گوش دادن است .

۱ ـ حفظ و تکرار ( خواندن )

۲ ـ گوش دادن

۳ ـ پاسخ دادن

۴ ـ دیدن

۵ ـ نقش بازی کردن

۶ ـ بازدید و گردش علمی

۷ ـ تحقیق و پژوهش علمی

۸ ـ مطالعه

۹ ـ ساختن

۱۰ ـ فعالیتهای عملی

۱۱ ـ روشهای تلفیقی و ترکیبی

در این مرحله با توجه به برنامه تعیین شده و با در نظر گرفتن سایر پارامترهای تعیین شده تدریس موضوع مورد نظر آغاز می شود .

ارزشیابی به معنای آزمودن است . در طراحی آموزشی ارزشیابی دارای سه مرحله است .

الف ـ ارزشیابی تشخیصی :

جهت تعیین سطح دانش و معلومات فراگیران قبل از شروع آموزش برای مشخص کردن گام ورودی و نقطه آغاز تدریس

ب ـ ارزشیابی مرحله ایی :

بعد از آغاز تدریس ، مرحله به مرحله فعالیتهای تدریس ـ یادگیری مورد ارزشیابی قرار می گیرد تا در صورت لزوم نسبت به اصلاح و بهبود آنها اقدامات لازم صورت گیرد .

ج ـ ارزشیابی نهایی :

بعد از اتمام کل فرایند تدریس ـ یادگیری ، ارزشیابی کلی دیگر به عمل می آید . امتحان پایان سال و یا پایان ترم

با بررسی نتایج حاصله از ارزشیابی می توان در صورت وجود نقص و کاستی در روند تدریس ـ یادگیری ، برای مراحل بعدی به بازنگری و اصلاح طرح آموزشی پرداخت